มีคนถามเสมอว่าดี...."รกคนกว่ารกหญ้า สิ่งใดมีค่ากว่ากัน" มีคนเล่าให้ฟังว่า "ที่มลรัฐมิชิแกน ในสหรัฐอเมริกา ถ้าใครเด็ดดอกไม้ในสวนสาธารณะจะถูกปรับ 50 เหรียญ ใครทำร้ายเป็ดในสวนสัตว์จะถูกปรับตัวละ 20 เหรียญ แต่ แต่ถ้าทำร้ายผู้หญิงจะถูกปรับเพียง 10 เหรียญ" ถ้าเช่นนั้นคนมีค่าน้อยกว่าเป็ดและดอกไม้ เหตุผลของเทศบาลนครมิชิแกนก็คือ "คนวิ่งหนีได้ ช่วยตัวเองได้ เป็ดวิ่งหนีได้ ช่วยตัวเองไม่ได้ แต่ดอกไม้วิ่งหนีไม่ได้ ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้" การตีความว่าคนมีค่าน้อยกว่าสัตว์หรือพืช จึงเป็นเพียงการด่วนสรุปจนเกินไปกระมัง
คนบางคนเริ่มต้นในโลกอาชีพ ตั้งแต่ไม่มีความรู้และประสบการณ์เท่าใดนัก นานเข้าความรู้ก็เพิ่มขึ้นและประสบการณ์ก็เพิ่มขึ้น แต่บางคนเริ่มงานในโลกอาชีพพร้อมๆกับคนอื่น ในระดับเดียวกับคนอื่น นานเข้ามีประสบการณ์มากขึ้นแต่ความรู้เท่าเดิม ยิ่งบางคนทั้งความรู้และประสบการณ์น้อยก็เท่าเดิม และเมื่อเปรียบเทียบกับเทคโนโลยีที่เปลี่ยนไป ยิ่งมีความรู้และประสบการณ์น้อยกว่าความก้าวหน้าเหล่านั้นด้วยซ้ำไปก็มี
ปราชญ์ด้านวิทยาการจัดการ ได้กล่าวไว้ว่า "มนุษย์เป็นทรัพยากรที่ยืดหยุ่นได้ (Flexible Resource) หาก ใครใช้เป็นก็จะเป็นคุณอนันต์ ใครใช้ไม่เป็นก็จะได้โทษมหันต์" เล่าจื้อได้เขียนเอาไว้ว่า "ธรรมชาติสร้างสมดุลย์ให้แก่ตัวเอง โดยการให้มีสิ่งที่มีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต ในบรรดาสิ่งมีชีวิต คนเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีอำนาจที่สุด หากบุคคลใดสามารถสร้างความผสมผสานระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิตด้วยกัน และระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งที่ไม่มีชีวิตได้อย่างเหมาะสมที่สุด บุคคลนั้นเป็นผู้ชนะนิรันดร์"
คงจะสรุปได้กระมังว่า คนจะมีค่าหรือไม่มีค่า จะเป็นคุณอนันต์หรือเป็นโทษมหันต์ ขึ้นอยู่กับคุณภาพเฉพาะตัวของบุคคลนั้นๆ มนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตที่เรียนรู้ฝึกฝนได้ จากสภาพกำเนิดมาตัวเปล่า อาจกลายเป็นปราชญ์ ขุนนาง พ่อค้า เสนาบดี แพทย์ ทหาร กรรมกร หรือ "คนไม่เต็มคน" ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อมทั้งที่เป็นปัจจัยเสริมสร้างพฤติกรรม (Motivation Factors)และปัจจัยริดรอนพฤติกรรม (Demotivating Factors)การจัดสรรสิ่งแวดล้อมของคนอย่างมีแบบแผน โดยการจัดกิจกรรมเป็นบทสอดแทรกเข้าไปในกระบวนการปะทะสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ เพื่อให้คนเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมไปในทางที่มีความรู้มากขึ้น มีทัศนคติที่ถูกต้องขึ้น มีความชำนาญมากขึ้น และมีนิสัยในการดำรงชีวิตได้ดีขึ้น เราเรียกว่า การพัฒนาบุคคล (Nigro And Nigro,1979)
การพัฒนาบุคคล จึงเป็นกระบวนการที่มีแบบแผน ในอันที่จะเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมมนุษย์ให้มีศักยภาพมากขึ้น ในอันที่จะเผชิญกับสิ่งแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงใหม่ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น
• คนที่ไม่ได้รับการพัฒนาจึงตามเขาไม่ทัน
• คนที่พัฒนาไม่พอ จึงปรับตัวไม่ได้ดี
• คนที่ไม่ยอมรับการพัฒนา จึงวิ่งทวนกระแสความเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติและคนที่วิ่งหนีการพัฒนา จึงหลุดออกจากแวดวงความเป็นจริงของธรรมชาติออกไปเรื่อยๆ
การที่มีกำลังคนที่ไม่ได้รับการพัฒนา จึงทำให้ธุรกิจตามผู้อื่นไม่ทัน การมีกำลังคนที่ได้รับการพัฒนาไม่เพียงพอ ทำให้เกิดอุปสรรคในการพัฒนาธุรกิจ การมีกำลังคนที่ไม่ยอมรับการพัฒนาจึงเป็นการบริหารงานที่สวนทางปลายหอกและคม ดาบของคู่แข่งขัน และการมีกำลังคนที่วิ่งหนีการพัฒนาจึงเกิดสภาวะการ " หลงป่าการจัดการ"
เมื่อตระหนักเช่นนี้แล้ว เราจะไม่ช่วยกันพัฒนาคนและช่วยให้คน พัฒนาตัวเองกันอีกหรือ?
ที่มา : โสภณ ภูเก้าล้วน http://gotoknow.org/home
